ਘੱਟ ਯਾਦ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ?ਕੀ ਤੁਹਾਡੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਭੜਕਾਊ ਵਿਚਾਰ?

agency
Cambridge researchers ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਮੁਤਾਬਿਕ, ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਜਾਂ ਭੜਕਾਊ ਵਿਚਾਰਾਂ (extremist views) ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਸ਼ਕਤੀ ਘੱਟ (shorter memories) ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ (impulsiveness) ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਰਾਇਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਬੀ ਦੇ ਫਿਲਾਸੀਫਿਕਲ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੈਕਸ਼ਨ (Philosophical Transactions of the Royal Society B) ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਮਿਸ਼ਰਨ ਅਤੇ ਅਚੇਤ ਅਨੁਭੂਤੀ- ਤਰੀਕੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਦਿਮਾਗ਼ ਨੂੰ ਆਮ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦਾ ਹੈ – ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਬਾਰੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਚੰਗੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬੋਧਿਕ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦਾ ਇਹ ਸੁਮੇਲ (cognitive and emotional attributes), ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ “ਸਮੂਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼” ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਸੰਕੇਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਹੋਣ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ: ਉਹ ਲੋਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਤ ਨਜ਼ਰ/ਸੋਚ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਇਸ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਬੂਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ।

ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀਵਾਦ, ਗਿਆਨਵਾਦੀ “ਸੁਚੇਤਤਾ” ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ: ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਅਤੇ ਅਚੇਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਹੀ ਫ਼ੈਸਲੇ ਲੈਣਾ ਵਧੇਰੇ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਲਏ ਗਏ ਫ਼ੈਸਲਿਆਂ ਦੇ ਉਲਟ ਹੈ।

ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਅਤੇ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਨ, ਭੜਕਾਊ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਹੋਣ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਰਿਸਰਚ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਹੋਣ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਕੱਟੜਤਾ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਉਮਰ, ਨਸਲ ਅਤੇ ਲਿੰਗ ਆਦਿ ਵਰਗੀ ਆਮ ਜਾਣਕਾਰੀ ‘ਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸਟੈਟਿਕਲ ਮਾਡਲ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਆਈਡਿਉਲਾਜਿਕਲ ਵਰਡਲਵਿਉ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਤੋਂ ਪੰਦਰਾਂ ਗੁਣਾਂ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੈ।

ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਇੱਕ ਹਾਲੀਆ ਰਿਸਰਚ ਵਿੱਚ, ਸੈਂਕੜੇ ਅਧਿਐਨ ਪ੍ਰਤੀਭਾਗੀਆਂ ਨੇ 37 ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੋਗਨਿਟੀਵ ਟਾਸਕ ਕੀਤੇ ਅਤੇ 2016 ਅਤੇ 2017 ਦੇ ਦੌਰਾਨ 22 ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਸੰਬੰਧੀ ਸਰਵੇਖਣਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ।
ਜ਼ੈਮੀਗ੍ਰੌਡ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਸਮੇਤ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਦੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਟ੍ਰੇਵਰ ਰੌਬਿਨ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ, ਨੇ 2018 ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਭਾਗੀਦਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 334 ਉੱਤੇ ਫਾਲੋ-ਅਪ ਟੈਸਟ ਕੀਤੇ। ਅਤੇ 16 ਹੋਰ ਸਰਵੇਖਣ ਕੀਤੇ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ਕਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੀ ਰਵੱਈਆ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਹਨ।

ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜਾਂਚੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪਰੇ, ਜਿਹੜੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ “ਅਤਿ-ਪੱਖੀ ਸਮੂਹ ਕਾਰਵਾਈਆਂ (extreme pro-group action)” ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਈਕੋਲਾਜ਼ੀਕਲ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਇੱਕੋ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਮਨ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਤੌਰ ਤੇ ਸੁਚੇਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੰਮ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਸ਼ਕਤੀ ਵੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਧਿਐਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਭਾਵੁਕ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤਾਂ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੈ ਜੋ ਸੰਵੇਦਨਾ ਅਤੇ ਜੋਖ਼ਮ ਭਰਪੂਰ ਤਜਰਬੇ ਭਾਲਦੇ ਹਨ।